■ آمپاس، قمپز در کردن، لغز، انقولت، ضرس، آچمز یعنی چه؟ بخش عمومی

آمپاس، قمپز در کردن، لغز، انقولت، ضرس، آچمز یعنی چه؟

آمپاس: از واژه آلمانی Engpass توی فارسی وارد شده که به معنای «تنگنا» هست، مترادف انگیلیسیش میشه Bottleneck.

قمپز در کردن: قمپز (واژه ترکی) نوعی توپ جنگی سَرپُر بود که دولتِ امپراطوری عثمانی در جنگهاش با ایران مورد استفاده قرار میداد. این توپ اثرتخریبی نداشت چون گلوله ای در کار نبود بلکه مقدار زیادی باروت درش میریختند و پارچه های کهنه و مستعمل رو با سُنبه توش جا می دادند و میکوبیدند تا کاملا سفت و محکم بشه. این توپها رو در مناطق کوهستانی که صدا میپیچید و پژواک داشت به طرف دشمن شلیک می کردند. صداش بقدری مهیب و ترسناک بود که تمام کوهستان رو به لرزه در می آورد و تا مدتی صحنه جنگ رو تحت الشعاع قرار می داد ولی در واقع هیچ تخریب و تلفاتی مانند یک توپ جنگی نداشت. در جنگهای اولیه بین ایران وعثمانی صدای عجیب و مهیبِ قمپز، در روحیه سربازان ایرانی اثر می گذاشت و از پیشروی اونا جلوگیری می کرد ولی بعدها که ایرانی جماعت به ماهیت و توخالی بودن اون پی بردند هر وقت صدای گوشخراشش رو می شنیدند به همدیگه می گفتند: «نترسید! قمپز درمی کنند.»

لغز: (واژه یونانی) خُرده ، عیب ، ایراد. البته فلاسفه باستان به علم منطق لغز میگفتن، و به کسی که وسط دعوا روشنفکر بازی دراره و منطقی صحبت کنه گفته میشه: لغز نخوون!

انقولت: (از عربی اومده) ، ان قُلتَ، یعنی اگر بگویی، بیان اشکال و ایراد مطلب و سخنی که مطرح شده وجواب دهنده از این اشکال در جواب می گوید: قلت یعنی من به این اشکال چنین جواب می دم .

ضرس: (املا اشتباه: ضرث - زرث - زرص) دندان آسیا (محکم)، دندان سن، یقین و کمال اطمینان، مرحوم دهخدا (از بچه محل های قدیم!) در معنی ضرس قاطع می‌نویسد: «معنی لُغوی این عبارت، دندانِ قاطع یا دندانِ بُرنده و تیز است. اصطلاح به ضرس قاطع، به معنی از روی یقین می‌باشد.»

آچمز: (واژه ترکی) در ترکی «آچ» یعنی باز و «مز» منفی کننده است، آچمز به معنی باز نشدنی هست، یعنی شرایطی که از آن رهایی وجود نداشته باشه، و این اصطلاح مخصوص شطرنج بازان حرفه ای هست، مثلا زمانیکه شاه کیش شده و وزیر هم همزمان تهدید شده (گارد) میگیم وزیر بیچاره آچمز شد.